Dit is ISO 14001
De betekenis, de structuur en het doel van ISO 14001 en de levencyclusperspectief
Milieuprestaties aantoonbaar
verbeteren met ISO 14001.
Wat is ISO 14001?
ISO 14001 is een internationaal geaccepteerde norm die de vereisten voor een milieumanagementsysteem (EMS) specificeert. Deze norm is ontwikkeld door de Internationale Organisatie voor Normalisatie (ISO). Het EMS dat via ISO 14001 is opgezet, wordt gebruikt om een passend milieubeleid voor een organisatie te ontwikkelen en de implementatie daarvan te waarborgen.
In Nederland is de versie NEN-EN-ISO 14001:2015 uitgegeven door NEN (Nederlands Normalisatie-instituut), waarbij ‘EN’ aangeeft dat deze door CEN is aanvaard als Europese norm. Het certificeringsschema SCCM (Stichting Coördinatie Certificatie Managementsystemen voor milieu en gezond en veilig werken) wordt in Nederland gebruikt voor ISO 14001 en past de internationale norm aan aan de Nederlandse milieuwetgeving en -regelgeving.
Wereldwijd zijn er meer dan 300.000 uitgegeven ISO 14001 certificaten, die soms meerdere locaties kunnen vertegenwoordigen. De standaard is toepasbaar op welke organisatie, ongeacht de sector, omvang en product of dienst. ISO 14001 is de op een na grootste ISO norm wereldwijs na ISO 9001. Ontdek op deze pagina het verschil tussen ISO 9001 en ISO 14001.
De High-Level-Structure van de ISO 14001 norm
De ISO 14001 norm is onderverdeeld in tien hoofdstukken, volgens de High Level Structure. De eerste drie delen bevatten inleidende informatie, terwijl de delen vier tot en met tien betrekking hebben op de eisen voor een milieumanagementsysteem.
De HSL werd in 2012 door de International Organization for Standardization geïntroduceerd. Het wordt gebruikt in alle moderne managementsysteemnormen, waaronder ISO 9001, ISO 27001, ISO 45001 en ISO 50001.
De structuur van Annex SL bestaat uit tien hoofdstukken. Alle inhoud van een norm voor een managementsysteem moet voldoen aan de criteria van alle 10 hoofdstukken om het kader van Annex SL te kunnen volgen.
Daarnaast vereist de ISO 14001-norm een continu verbeteringsproces, waarvan de uitvoering gewoonlijk verloopt volgens de PDCA-cyclus (Plan-Do-Check-Act). Interessant is dat hiermee rekening wordt gehouden in de High Level Structure.
Begeleidende informatie:
- Hoofdstuk 1: Toepassingsgebied: Dit definieert de beoogde resultaten van het managementsysteem.
- Hoofdstuk 2: Referenties: Verwijzingen naar relevante normen of publicaties.
- Hoofdstuk 3: Voorwaarden en definities: Hier worden definities gegeven van de gemeenschappelijke termen die in de gehele norm worden gebruikt.
Plan
- Hoofdstuk 4 - Context van de organisatie: Dit definieert de gebieden waarop het managementsysteem betrekking heeft.
- Hoofdstuk 5 - Leiderschap: Dit gebied benadrukt het belang van de betrokkenheid van het leiderschapsteam bij de werking van het managementsysteem.
- Hoofdstuk 6: Planning: Hoe het managementsysteem zijn doelstellingen zal bereiken en hoe het bedrijf met risico’s zal omgaan.
Do
- Hoofdstuk 7: Ondersteuning: Hoe de werking van het managementsysteem zal worden ondersteund om efficiënt te werken.
- Hoofdstuk 8: Uitvoering: Details over de dagelijkse processen en operaties in uw bedrijf, inclusief hoe u de prestaties van deze gebieden zult volgen.
Check
- Hoofdstuk 9: Evaluatie van prestaties: Analyseren en controleren hoe goed uw bedrijf functioneert ten opzichte van de eisen van uw managementsysteem.
Act
- Hoofdstuk 10: Verbetering: De resultaten van uw prestatie evaluatie gebruiken om uw bedrijf en zijn processen te verbeteren.
In de meeste gevallen gebruiken deze hoofdstukken dezelfde kerntekst, ongeacht de norm waarop zij worden toegepast, en delen zij gemeenschappelijke termen en definities om de consistentie en compatibiliteit tussen de normen voor managementsystemen te bevorderen. Dit betekent dat de basisregelingen van een managementsysteem gestandaardiseerd zijn. Wilt u meer lezen over de inhoud van de hoofdstukken, lees dan meer op deze pagina, ingericht op de ISO 9001-norm.
ISO 14001 levenscyclusperspectief (LCP)
Het levenscyclusperspectief is een concept dat een systematische benadering van milieumanagement ondersteunt. Alle fasen van een product of dienst worden bekeken, vanaf het allereerste begin (bijvoorbeeld de aankoop van grondstoffen) tot het einde van de levensduur, om te zien waar een organisatie controle of invloed heeft op het ontwerp, de productie, de distributie, het verbruik en de verwijdering ervan. Het doel is ervoor te zorgen dat milieueffecten niet onbedoeld worden verschoven naar andere delen van de levenscyclus. De ISO 14001 norm vereist dat organisaties een levenscyclusperspectief (LCP) hanteren, wat iets anders is dan het uitvoeren van een volledige, arbeidsintensieve levenscyclusanalyse (LCA). Zo biedt dit milieumanagement levenscyclusperspectief houvast:
Inzicht in de scope van milieueffecten:
Organisaties moeten rekening houden met milieueffecten vanaf de aankoop van grondstoffen, via ontwerp, productie, transport, levering, gebruik, behandeling aan het einde van de levensduur en definitieve verwijdering. Dit geldt zowel voor product- als dienstverlenende organisaties. De ISO 14001 norm maakt duidelijk dat dit een levenscyclusperspectief vereist, wat iets anders is dan het uitvoeren van een gedetailleerde, arbeidsintensieve levenscyclusanalyse (LCA).
Controle en invloed:
Organisaties moeten bepalen welke aspecten en effecten binnen hun directe controle of invloed liggen, waarbij ze verder moeten kijken dan hun directe operationele grenzen. Dit omvat:
- Supply chain-kwesties: Evaluatie van milieuaspecten van materialen, inkoop, productie, distributie en zelfs de frequentie van leveringen of verpakkingskeuzes van leveranciers. Van organisaties wordt verwacht dat zij ervoor zorgen dat uitbestede processen worden gecontroleerd of beïnvloed, mogelijk door middel van contractvoorwaarden, leveranciersaudits of gedragscodes.
- Klantkwesties: Nadenken over hoe informatie kan worden verstrekt over mogelijke milieueffecten van transport, levering, gebruik, behandeling aan het einde van de levensduur en definitieve verwijdering van producten/diensten aan verschillende stakeholders. Dit kan onder meer het verstrekken van instructies, informatie op de website of terugkoopopties omvatten.
Operationele planning en controle:
In clausule 8 van de ISO 14001 norm, werking, wordt expliciet verwezen naar het levenscyclusperspectief. Organisaties moeten passende controles invoeren om geïdentificeerde aspecten te beheren, waaronder:
- Ontwerp en ontwikkeling: Zorg ervoor dat controles betrekking hebben op ontwerpprocessen, het vaststellen van vereisten voor inkoop en het communiceren van milieuvereisten aan externe leveranciers en aannemers. Dit kan onder meer inhouden dat duurzamere materialen worden geselecteerd, producten worden ontworpen voor een lager materiaal-/energieverbruik of dat herbruikbaarheid en recyclebaarheid worden bevorderd.
- Interne processen: Overweeg om afval van interne processen (bijv. afvalwater, restwarmte) te recyclen, stoom terug te winnen en te investeren in energie-efficiënte apparatuur bij het upgraden van faciliteiten.
- Hulpbronnenbeheer: Minimaliseer het waterverbruik en overweeg alternatieve energiebronnen (bijv. hernieuwbare energie).